Voorste kruisbandletsel

Voorste kruisbandletsel is een veelvoorkomende blessure bij sporters. Een scheuring van de voorste kruisband ontstaat meestal tijdens een draaiing van de knie zonder dat er een tegenstander in de buurt is.

Klachten

Als er letsel van de voorste kruisband is, wordt er direct pijn in de knie gevoeld. In veel gevallen is een duidelijke knap hoor- en/of voelbaar. De patiënt voelt vaak dat er direct iets mis is met de knie. Door de scheuring van de voorste kruisband is er binnen enkele minuten duidelijk een dikke knie zichtbaar.

In de eerste dagen na het trauma wordt de knie door de patiënt vaak in een licht gebogen stand gehouden. Er is voornamelijk sprake van een dikke knie die niet goed of helemaal niet belastbaar is tijdens het lopen. Pijn staat meestal niet meer op de voorgrond.

Na ongeveer twee weken is de zwelling een heel stuk minder. Hierdoor is de knie ook beter belastbaar en is lopen al weer mogelijk. Na enkele weken kan de knie weer normaal aanvoelen in het dagelijks functioneren.

Samengevat:

Duidelijk moment van ontstaan van de klachten.
Gevoel dat er iets mis is met de knie.
Binnen enkele minuten een dikke knie.
De eerste dagen na het trauma is de knie niet goed of helemaal niet belastbaar.

Een aantal patiënten blijft een instabiel gevoel houden. Vaak is dit gevoel gerelateerd aan sportactiviteiten, maar dit kan ook tijdens dagelijkse bezigheden voorkomen.

Anatomie

Als je van de voorzijde de knie in kan kijken, zie je dat de kruisbanden zich vlak in het midden van de knie bevinden. Van voren af gezien is de eerste kruisband die je ziet de voorste kruisband. Deze begint aan de binnenzijde van de knie op het scheenbeen en loopt schuin naar boven, naar achteren en naar de buitenzijde. Hij zit vast op het bovenbeen aan de buitenzijde van de knie.

De kruisbanden zijn verweven met het gehele knie kapsel en vormen hierin een essentieel gedeelte.

De verhouding in lengte tussen de twee kruisbanden is constant; dat wil zeggen dat bij iedereen de voorste kruisband 1 ⅔ maal de lengte van de achterste kruisband is. Deze verhouding is een belangrijk kenmerk voor de functie van de kruisbanden.

De kruisbanden zorgen voor de stabiliteit van de knie in voor- en achterwaartse richting en laten buigen en strekken van de knie toe. Tijdens deze bewegingen blijven de gewrichtsvlakken van het boven- en onderbeen continu in contact met elkaar.

Door de ligging en samenwerking van de kruisbanden is er weinig voor- en achterwaartse beweging mogelijk tijdens een kniebuiging. Dit komt omdat in iedere stand van de knie de kruisbanden op spanning staan.

De kruisbanden, en voornamelijk de voorste kruisband, remmen ook het naar binnen draaien van het onderbeen. In volledig gestrekte stand draait de voorste kruisband het onderbeen zelfs een klein beetje naar buiten toe.

Conclusie

De voorste kruisband ligt midden in de knie, voor de achterste kruisband.
De voorste kruisband heeft een directe samenwerking met de achterste kruisband.
De voorste kruisband zorgt ervoor dat het onderbeen niet te ver naar voren kan bewegen ten opzichte van het bovenbeen.
De voorste kruisband draait het onderbeen wat naar buiten bij volledige strekking.

Doordat de voorste kruisband het naar binnen draaien van het onderbeen remt, kan het geforceerd naar binnen draaien bij een bijna gestrekte knie ernstige gevolgen hebben voor de voorste kruisband.

Oorzaak

De oorzaak van voorste kruisbandletsel is meestal een combinatiebeweging van de knie. Vooral wanneer de licht gebogen knie geforceerd naar binnen wordt gedraaid. Hierbij is er niet veel kracht nodig en kan het al gebeuren bij een misstap. De meeste kruisbandletsels ontstaan zonder dat er iets of iemand tegen de knie aankomt.

Bij een lichte buiging, een naar binnen gedraaid onderbeen en een X-stand van de knie komt de voorste kruisband extra onder spanning te staan. In deze positie zijn andere gedeeltes van het kapsel niet in staat de kruisband te ondersteunen.

Daarnaast kunnen spieren ondersteuning bieden aan de stabiliteit van gewrichten. Echter hebben spieren een langzamere reactie tijd. Hierdoor komt de reactie van een spier vaak te laat om op tijd ondersteuning te bieden. Daarom zien we letsel van de voorste kruisband vaak ontstaan bij bewegingen die onverwacht komen. Bijvoorbeeld bij een misstap van de onderste traptrede, het toch nog vlug willen anticiperen op een tegenstander of het landen op een oneffen ondergrond. Het kan zelfs al voorkomen bij het vlug afstappen van een fiets wanneer je uit evenwicht dreigt te raken.

Samengevat:

Combinatie letsel van een bijna strekking, rotatie en naar binnen gaan van de knie.
Snelheidscomponent aanwezig, of zwaartekracht (bij de landing van een sprong).
Meestal zonder contact met een tegenstander.

Onderzoek

De fysiotherapeut heeft verschillende tests om te onderzoeken of er een voorste kruisbandscheur aanwezig is. Daarnaast kan aanvullend onderzoek plaatsvinden in de vorm van een MRI-scan. Een röntgenonderzoek heeft weinig toegevoegde waarde bij verdenking van een voorste kruisbandscheur omdat er vrijwel nooit afwijkingen aan botstructuren aanwezig zijn bij voorste kruisbandletsel.

In de acute fase wanneer de knie dik is en bewegingsbeperkingen heeft, is een MRI-scan minder betrouwbaar. De tests uitgevoerd door een fysiotherapeut hebben op dat moment een betere betrouwbaarheid. Met behulp van een MRI-scan kan bevestigd worden dat er een voorste kruisbandruptuur aanwezig is. Daarnaast wordt een MRI gebruikt om ander letsel uit te sluiten zoals knieband-, meniscus- of kraakbeenletsel.

De knietesten en -onderzoeken worden betrouwbaarder als de knie dunner wordt. Dit wil echter niet zeggen dat de eerste dagen niet getest kan worden. Bij een acute knie is het juist van belang om zo snel mogelijk de knie te laten onderzoeken. Vaak wordt een combinatieletsel van kruisband en kniebanden gezien. Juist snelle diagnostiek ten aanzien van de kniebanden is van essentieel belang om later weer een goed functionerende knie te krijgen. Bij voorkeur wordt er binnen de eerste week en het liefst binnen 1-3 dagen naar de knie gekeken.

Samengevat:

Snelle diagnostiek bij een acute knie.
Fysiotherapeutisch onderzoek eerste dagen redelijk goed betrouwbaar.
MRI ter ondersteuning van letsel in de knie is minder betrouwbaar bij een dikke knie.

Behandeling

In de eerste fase van voorste kruisbandletsel ligt de prioriteit om de knie rust te geven zodat het vocht kan verminderen. Rust is altijd relatief, een gewricht helemaal niet bewegen heeft meestal een negatiever effect dan lichte bewegingen. Dit is per knie en persoon verschillend. Laat u zich hierin dus goed adviseren.

Bij een voorste kruisbandletsel is zowel conservatief als operatief behandelen mogelijk. Er zijn nog onvoldoende lange termijn resultaten bekend om definitief te zeggen welke behandeling de voorkeur heeft. Om deze reden dient per patiënt gekeken te worden wat het beste aansluit. Dit gaat in overleg met de patiënt, de fysiotherapeut en eventueel de orthopeed.

Over het algemeen wordt de eerste weken gestart met een conservatief beleid. Als er nadien functionele instabiliteit blijft bestaan is dit een indicatie voor een eventuele operatie.

Een voorste kruisbandoperatie is een veel uitgevoerde operatie. Echter moet de revalidatie niet onderschat worden. De revalidatie duurt minimaal 9 tot 12 maanden. In onderzoeken wordt aangetoond dat een nieuwe voorste kruisband zelfs tot 2 jaar tekenen van herstel laat zien. Dit betekent dat hij tot 2 jaar kwetsbaarder kan zijn dan een normale (gezonde) kruisband. De kans op een re-ruptuur is tot 2 jaar ook 5x zo groot na een voorste kruisband operatie.

Voor het operatief herstellen van een voorste kruisband wordt vaak een pees van de hamstring of van de quadriceps spier gebruikt. Dit geeft al direct aan waarom het herstel zo lang duurt. Een band is vele malen sterker dan een pees. De pees die als kruisband gaat dienen, wordt in de loop van de tijd door verandering van de cellen wel een band, maar dit duurt 1-2 jaar.

Zoals hierboven aangegeven is de reactietijd van een spier minder snel dan van een band, waardoor vooral onverwachte bewegingen gedurende de eerste 2 jaar risicovoller blijven.

Er is weinig bekend over echte risicofactoren voor kruisbandletsel. De enige bewezen risicofactoren zijn:

Te snel weer sport hervatten na een knieblessure.
De zogenaamde X-knie (valgus stand) van de knie.
Eerder doorgemaakte knieblessure.